Een indrukwekkende hoeveelheid epidemiologische, preklinische en klinische studies heeft aangetoond dat een optimale inname van omega-3-vetzuren, in het bijzonder EPA en DHA, helpt bij het voorkomen en/of verlichten van uiteenlopende klachten en (chronische) ziekten. Omega-3-vetzuren zijn onder meer van belang voor hart en bloedvaten, (foetale) hersenontwikkeling, gezichtsvermogen, mentale en emotionele gezondheid, afweersysteem, bewegingsapparaat, glucose- en vetstofwisseling en huid. 

De lange keten omega-3-vetzuren die in vette vis (zoals zalm, haring, makreel, sardines) voorkomen zijn EPA (eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur). Deze voor de gezondheid uitermate belangrijke vetzuren kunnen in principe worden gemaakt uit de precursor alfalinoleenzuur (18:3n-3), het essentiële omega-3-vetzuur dat aanwezig is in lijnzaad-, hennep-, walnoten-, koolzaad-, tarwekiem- en sojaolie.

Omega-3-vetzuren hebben een veelzijdige werking; ze zijn in alle lichaamscellen aanwezig en hebben invloed op het functioneren van de cel en het weefsel waar ze deel van uitmaken. Globaal zijn er vier werkingsmechanismen te onderscheiden die sterk met elkaar zijn verweven.

Het lichaam heeft vetzuren nodig om te kunnen functioneren. Deze vetten zorgen bijvoorbeeld voor het transport van vet oplosbare vitaminen door het lichaam. Ook spelen vetzuren een belangrijke rol bij de vorming van het celmembraan van nieuwe cellen. Sommige vetzuren zijn essentieel. Essentiele vetzuren worden zo genoemd omdat het lichaam ze, in tegenstelling tot andere vetzuren, niet zelf kan aanmaken. Voor een goede gezondheid is het dus belangrijk om via voeding voldoende essentiële vetzuren binnen te krijgen.

Van alle essentiële vetten zijn de omega-3-vetzuren waarschijnlijk de bekendste. Omega-3 staat voor de verzameling van meervoudig onverzadigde vetzuren, te weten: het plantaardige alfa-linoleenzuur (ALA) en de visvetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Om verschillende redenen zijn omega-3 vetzuren belangrijk voor een goede gezondheid. Door in je voedingspatroon verzadigde vetten te vervangen door eenzelfde hoeveelheid meervoudig onverzadigde omega-3-vetzuren zal dit het cholesterolniveau afnemen en dit wordt in verband gebracht met een lager risico op hart en vaatziekten. Voldoende inname van omega-3-vetzuren is ook belangrijk voor de werking van de hersenen, een goede bloeddruk, hormonale balans, humeur en het voorkomen van ontstekingen.

Doorgaans bevat onze voeding veel meer omega-6 vetzuren dan omega-3. Omega-6 zit bijvoorbeeld in soja, pinda’s en zonnebloemolie. Het is goed om van beiden voldoende binnen te krijgen. Echter, uitgaande van de Nederlandse eetgewoonten is het doorgaans zo dat mensen te weinig omega-3 binnen krijgen en juist te veel omega-6. Een tekort aan omega-3-vetzuren ontstaat zo al snel. Voor een gezonde vetzuurbalans wordt aangeraden om de inname van omega-6 te beperken en juist wat meer voedingsmiddelen te nemen die veel omega-3 bevatten.

Voor voldoende omega-3 is het belangrijk dat onze voeding hiervan genoeg bevat. Omega-3-vetzuren komen zowel voor in plantaardige als dierlijke producten. ALA komt vooral voor in plantaardige producten zoals noten, zaden en plantaardige olie voor. De visvetzuren EPA en DHA komen vooral voor in vette vis zoals haring, makreel, zalm en schaal- of schelpdieren.

De omega-3 index bloedtest laat direct zien hoeveel van deze essentiële vetzuren jouw bloed bevat. Het meet totaal 24 verschillende soorten vetzuren waaronder: DHA, EPA en ALA. Deze test kan je eenvoudig bij mij in de praktijk of zelf thuis afnemen met een vingerprik. Ik begeleid je dan online. Het sample wordt vervolgens onderzocht in een ISO 15189 gecertificeerd medisch laboratorium voor een betrouwbaar resultaat. De uitslag verwerk ik in jouw therapieplan met aanvullende uitleg over omega-3, de verhouding tussen omega-3 en omega-6 en specifieke aanbevelingen om je omega-3 niveau te verbeteren of op een goed niveau te houden.

Zoals gezegd komt ALA voor in veel plantaardige producten, maar DHA en EPA komen veelal voor in dierlijke producten. Mensen met een vegan of vegetarisch voedingspatroon krijgen de omega-3-vetzuren DHA en EPA dus nauwelijks direct binnen. Dit hoeft geen probleem te zijn als je voldoende ALA binnenkrijgt, het lichaam kan namelijk DHA en EPA vormen uit ALA. Bij sommige mensen werkt deze omzetting alleen beter dan bij anderen, afhankelijk van de genetische bepaling van het FADS1 gen. Wanneer de omzetting minder efficiënt verloopt kan snel een tekort ontstaan. Voor veganisten en vegetariërs is het daarom zinnig om met een omega-3 index test na te gaan of het lichaam voldoende essentiële vetzuren bevat. Met deze kennis zou een vegan omega-3 supplementen indien nodig uitkomst kunnen bieden.

Literatuur en links:.

www.visolie-info.nl

Boekentip:
Feiten over Vetten: Mary G. Enig. Ph.D ISBN : 0-9678126-0-7
Feiten over Vetten is een uitvoerig naslagwerk waarin alle aspecten van vetten worden belicht. Op grond van gedetailleerde informatie, leert u onderscheid maken tussen verschillende vetsoorten. Ook krijgt u inzicht in het belang van essentiële vetzuren voor de gezondheid.

Adlercreutz H. et al. Effect of dietary components, including lignans and phytoestrogens, on enterohepatic circulation and liver metabolism of estrogens, and on sex hormone binding globulin (SHBG), Journal of Steriod Biochemistry 27, 1135-1144, 1987

Adlercreutz H. and Mazur W. Phyto-oestrogens and Western diseases, Ann. Med. 29, 95-120, 1997.

Fats and oils in human nutrition. Report of a joint expert consultation. Organized by the Food and Agriculture Organization of the United Nations and the World Health Organization. Rome, 19-26 October 1993. ISSN 0254-4725.

Kaplan S., 2001, 5 alpha reductase inhibitors: what role should they play? Urology, Vol. 58 (6A), p.65-70.

Morton et al., Measurements and metabolism of isoflavonoids and lignans in the human male, Cancer Letters, 114, p145-151, 1997.

Barry, J. Benign Prostatic Hyperplasia, Medline 2002.

Evans B. et al. Inhibition of 5 alpha reductase in genital skin fibroblasts and prostate tissue by dietary lignans and isoflavonoids, J. of Endocrinology, 147, p.295-302, 1995.

Mäkelä T. et al., Synthesis of enterolactone and entrodiol precursors as potential inhibitors of human estrogen synthetase (aromatase), Steroids, 65, p.437-441, 2000.

Hoffmann, R; Happle R., Current understanding of Androgenetic Alopecia. Part I:Etiopathogenesis, Eur. J. Dermatol., 10, p. 319-327, 2000.

Vierhapper, H. et al. Production rates of DHT in healthy men and woman and in men with pattern baldness, J Clin Endocr Metab 86 (12): 5762-4, 2001.

Vexiau et al. Role of androgens in female-pattern androgenetic alopecia, Arch Dermatol Res 292(12): 598-604, 2000.

Hutchins, A. et al. Flaxseed Influences Urinary Ligana Excretion in Dose-dependent Manner in Postmenopausal Woman, Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, Vol.9 (Oct), p.1113-1118, 2000.

Szapary, P et al., Flaxseed and Flaxseed Oil Management of Hypercholesterolemia, Alt. Medicine Alert, Dec, p.140-143,2001.Luisa Deutsch. Evaluation of the Effect of Neptune Krill Oil on Chronic Inflammation and Arthritic Symptoms. Journal ot the American College of Nutrition, Vol. 26, No. 1, 39-48 (2007).
Parris M. Kidd. Omega 3 DHA en EPA for Cognition, Behavior, and Mood: Clinical Findings and Structural-Functional Synergies with Cell Membrane Phospholipids. Alternative Medicine Review Volume 12, Number 3, 2007.
The EFSA Journal (2009) 938, 1-17. Scientific Opinion Safety Krill Oil.