Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat een goede vitamine D-status bijdraagt aan het voorkómen van vaak voorkomende aandoeningen, zoals ziekten van het bewegingsapparaat, infectieziekten, kanker, metabool syndroom, diabetes type 2, hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten en mentale aandoeningen.

Wetenschappers hebben inmiddels receptoren voor vitamine D aangetroffen in meer dan 30 verschillende typen weefsels en organen, waaronder afweercellen, hersenen, spieren, prostaat hart, alvleesklier, schildklier, bijschildklier, huid, darmen, eierstokken, borst en baarmoeder.

• is van belang voor sterke botten
• is belangrijk voor sterke en soepele spieren en een goede balans;
• bevordert een gezond en evenwichtig afweersysteem;
• verhoogt de weerstand tegen infecties;
• ondersteunt de stofwisseling van koolhydraten en vetten;
• heeft een gunstige invloed op hart en bloedvaten;
• helpt bij het behoud van een gezonde bloeddruk;
• ondersteunt de barrièrefunctie van de darmwand;
• is belangrijk voor de vruchtbaarheid en algehele hormonale balans;
• is goed voor het zenuwstelsel, de hersenfunctie en de geestelijke veerkracht;
• is positief voor stemming en welbevinden;
• ondersteunt de conditie van het oog;
• helpt bij het behoud van gezonde cellen en weefsels;
• gaat verouderingsprocessen tegen.

Het in vet oplosbare vitamine D, -het lost dus niet op in water-,  is essentieel voor onze gezondheid. Strikt genomen is vitamine D geen echte vitamine, maar is er, gelet op de oorsprong, de synthese en zijn functies, een verwantschap met steroïde hormonen. Het is de chemische omzetting in het lichaam, die deze vitamine in een (pre)hormoon transformeert.

Vitamine D komt in twee verschillende vormen voor in je lichaam, 1,25-OH en 25-OH. Vitamine D 1,25 is de actieve vorm of werkzame vorm van vitamine D die door het lichaam gebruikt kan worden voor verschillende processen zoals de opname van calcium en fosfaat uit voeding. Vitamine 25-OH is de niet-actieve vorm en wordt door het lichaam naar behoefte omgezet in de actieve vorm. Deze vorm dient dus eigenlijk als een reserve voorraad die het lichaam kan aanspreken als het nodig is.

Vitamine D kan als bron hebben een dierlijke oorsprong: vitamine D3 (cholecalciferol) of een plantaardige oorsprong: vitamine D2 (ergocalciferol). De opname in de darm is het meest optimaal als het wordt ingenomen met wat vet of olie. Het is daarom beter om vitamine D-supplementen in de vorm van druppels of softgels te nemen, dan in de vorm van tabletten. Vitamine D komt van nature vooral voor in vette vis, en met wat lagere gehaltes in vlees, eieren, roomboter en melkproducten. Vitamine D wordt toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten.

Met alleen voeding, de gemiddelde vitamine D-inname via voeding wordt geschat op 3-4 µg per dag, en een dagelijks portie zon in Nederland komen we niet aan de juiste hoeveelheid vitamine D. Voor een goede vitamine D-voorziening is men afhankelijk van vitamine D uit voedingssupplementen.

De synthese van vitamine D via zonlicht is sterk afhankelijk van de bestede tijd in de buitenlucht, tijd van de dag, de hoogte en de breedtegraad van de zon, het seizoen, de luchtvervuiling, de aard van de kleding, de huidpigmentatie, de leeftijd, de bewolking en de toegepaste zonnebrandcrème.

Blootstelling van het gehele lichaam aan de zon, tot het optreden van een lichte roodkleuring van de huid, levert ongeveer 10.000 tot 20.000 IU vitamine D op. Voor iemand met een donkere huid duurt deze blootstelling aan de zon 10 keer langer als voor iemand met een lichte huid.

Veel mensen blijken een lage vitamine D-status te hebben. Het is een probleem dat zich ook in zonnige (sub)tropische landen voor doet. De Gezondheidsraad vindt een calcidiolspiegel (=De streefwaarde voor het vitamine D-gehalte) vanaf 30 nmol/l (bij mensen boven 70 jaar vanaf 50 nmol/l) voldoende en de voedingsnormen voor vitamine D in Nederland zijn daar ook op afgestemd. Maar de Gezondheidsraad baseert haar advies uitsluitend op het effect van vitamine D op botten en spieren.

Volgens diverse wetenschappers [6,7] houdt een goede vitamine D-voorziening echter in dat de calcidiolspiegel bij iedereen minimaal 75 nmol/l bedraagt. De meeste Nederlanders hebben dus meer vitamine D nodig dan dat de Gezondheidsraad adviseert.

Een calcidiolspiegel van 100-150 nmol/l zou nog beter zijn, omdat dit geassocieerd is met onder andere een kleinere kans op diverse vormen van kanker. Om dit niveau te bereiken hebben de meeste volwassenen dagelijks een dosis vitamine D nodig van 50-100 mcg (2000-4000 i.e).

Een goede vitamine D-status zou mogelijk zelfs tot een hogere levensverwachting kunnen leiden, zo bleek uit een meta-analyse [1, 2]. De onderzoekers meldden dat een gemiddelde 400-800 ie/d vitamine D-suppletie werd geassocieerd met afname van de totale sterftecijfers.

• zuigelingen die uitsluitend borstvoeding krijgen en kind zijn van een moeder met een vitamine D-tekort
• kinderen en adolescenten
• mensen met een getinte huid
• zwangere vrouwen
• mensen die hun huid bedekken of weinig buiten komen
• mensen die veelvuldig zonnebrandmiddelen gebruiken
• mannen boven de 70 jaar
• vrouwen boven de 50 jaar
• mensen met overgewicht (hebben vaak 1,5 tot 3 keer meer vitamine D nodig)
• mensen met de volgende aandoeningen: allergie, kanker, botontkalking, chronische lever- en nierziekten, schildklieraandoeningen, auto-immuunaandoeningen, zoals MS, Parkinson, reuma, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, gingivitis, parodontitis, cariës, depressie, hormonale onbalans, astma en  diabetes.
• mensen die bepaalde medicijnen gebruiken, zoals statines, anti-hormonen (b.v. Tamoxifen), corticosteroïden, schildklierhormonen, anti-epileptica.
• vegetariërs en veganisten
• mensen met een lage magnesiumstatus

• Chronische vermoeidheid en een tekort aan energie
• Zwakkere botten
• Spierpijn of krampen ook zonder overbelasting
• Gewrichtspijn
• Hyperventilatie
• Overgevoelig of bloedend tandvlees
• Overgewicht
• Regelmatig verkouden zijn
• Bij zeer langdurig vitamine D-tekort: hartproblemen.
• Contra-indicaties

Vitamine D kan een virale cellulaire infectie verstoren via interactie met het zogenaamde angiotensine-converterend enzym 2 (ACE2).
Het virus gebruikt ACE2 als toegangspoort tot ons lichaam. Talloze lichaamscellen zijn in ruime mate voorzien van deze receptor (waaronder die van de neus en de keel).

Vitamine D helpt via ontstekingsremmende mechanismen het immuunsysteem te balanceren. Het resultaat is het remmen van ontstekingsreacties en het stimuleren van immuuntolerantie, waardoor het ontstaan van auto-immuniteit, het aanvallen van lichaamseigen eiwitten door het immuunsysteem, wordt geremd [3,4].

Hoewel de effectiviteit van vitamine D voor de preventie en behandeling van COVID-19 nog moet worden aangetoond, wordt aanbevolen de serumcalcidiolspiegel te verhogen tot 100-150 nmol/l en mensen die zijn geïnfecteerd met SARS-CoV-2 te behandelen met hoge doses vitamine D3 [5].

Vitamine D is lang niet zo toxisch als dat eerder werd aangenomen. De calcidiolbloedspiegel bereikt een plateau van gemiddeld 150 nmol/l bij een inname van tussen circa 4000 en 10.000 ie vitamine D per dag.

Bij mensen die dicht bij de evenaar leven, veel buiten zijn, weinig bedekkende kleding dragen en geen zonnebrandmiddelen gebruiken, kan de calcidiolbloedspiegel door de lichaamseigen vitamine D-synthese stijgen tot 225 nmol/l zonder nadelige gevolgen voor de gezondheid.

Een dagdosis tot 100 mcg is veilig; een hogere dagdosis mag alleen worden ingenomen op advies van een deskundige. Bijwerkingen zoals hartritmestoornissen en misselijkheid door een te hoge inname van vitamine D treden pas op bij serumspiegels van 700 tot meer dan 1600 nmol/L.

Verschillende medicijnen (bijvoorbeeld statines, anti-hormonen zoals Tamoxifen, corticosteroïden, schildklierhormonen en anti-epileptica) hebben een negatieve invloed op de vitamine D-status of vitamine D-werking. Door het gebruik van deze medicijnen kan de vitamine D-behoefte 2 tot 3 keer hoger zijn!

De vitamine D test meet de hoeveelheid vitamine D 25-OH n je bloed. Er wordt dus gekeken naar de reserve voorraad in het lichaam. Deze test kan je eenvoudig bij mij in de praktijk of zelf thuis afnemen met een vingerprik. Ik begeleid je dan online. Het sample wordt vervolgens onderzocht in een ISO 15189 gecertificeerd medisch laboratorium voor een betrouwbaar resultaat. De uitslag verwerk ik in jouw therapieplan met aanvullende uitleg over Vitamine D en specifieke aanbevelingen om je vitamine D niveau te verbeteren of op een goed niveau te houden.

1. Bjelakovic G et al. Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2014;10(1):CD007470.
2. Grant WB. An estimate of the global reduction in mortality rates through doubling vitamin D levels. Eur J Clin Nutr. 2011;65:1016-26.
3. Umar M et al. Role of vitamin D beyond the skeletal function: a review of the molecular and clinical studies. Int J Mol Sci. 2018;19:1618.
4. Martens PJ et al. Vitamine D’s effect on immune function. Nutrients. 2020;12:1248.
5. Grant WB et al. Evidence that vitamin D supplementation could reduce risk of influenza and COVID-19 infection and deaths. Nutrients. 2020;12:1626.
6. Muskiet FA et al. Een kritische beschouwing van de aanbevelingen en de rationale van het Gezondheidsraad rapport ‘Evaluatie van de voedingsnormen voor vitamine D’. Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk. 2013;38:169-85.
7. Ganji V et al. Serum vitamin D concentration ≥75 nmol/L is related to decreased cardiometabolic and inflammatory biomarkers, metabolic syndrome, and diabetes; and increased cardiorespiratory fitness in US adults. Nutrients. 2020;12:730.